Kennis van de 5 vormen van motivatie: onmisbaar bij leidinggeven
Kennis over motivatie is onmisbaar als je een proactief autonoom team met twinkelende ogen wilt. Motivatie gaat letterlijk over ‘wat beweegt mensen’. Je kunt immers veel gedoe voorkomen wanneer je begrijpt waarom mensen iets doen en wat ze beweegt.
Het werkt daarbij verhelderend om de verschillende types van motivatie die er zijn bespreekbaar te maken op je werk. Daarom geef ik hier een kort overzicht van de vijf soorten motivatie als vertrekpunt om je er verder in te verdiepen. Het doel van dit artikel is dat je een simpel kader hebt om ingewikkeld gedoe weer lichter te maken.
Van korte boost tot duurzaam: 5 type motivatie
In de wetenschap werkt men met vijf type motivaties. Ze lopen van lagere kwaliteit en minder duurzaam (korte boost) naar hogere kwaliteit met een duurzaam effect. Weet wel dat alle vormen van motivatie nut hebben in verschillende situaties en dat ze allemaal voor kunnen komen in een organisatie.
Maar om voor langere duur effectief samen te werken en goed in te spelen op de dynamische complexe realiteit, kun je niet zonder de motivatie van hogere kwaliteit. Dit is alleen niet snel af te dwingen, dit heeft aandacht, zelf-regulatie (van met name frustratie) en kennis van motivatie nodig.
Sommige vormen van motivatie zijn bekender dan andere. Daarom is het goed om ze allemaal op een rijtje te zetten. Ik presenteer hier van laag naar hoog. Oftewel van de korte boost tot het duurzame effect:
- Extrinsieke motivatie
- Geïntrojecteerde motivatie
- Geïdentificeerde motivatie
- Geïntegreerde motivatie
- Intrinsieke motivatie
Je kan het zien als een soort thermometer waarbij de ‘laagste’ motivatievorm vanzelfsprekend onderaan staat.
Autonome en gecontroleerde motivatie
De hoogste drie vormen noemen we autonome motivatie. Hier komt de motivatie om te handelen vanuit de persoon zelf. De laagste twee vormen van motivatie (geïntrojecteerd en extrinsiek) zijn juist gecontroleerde motivatie. Hier komt de motivatie om te handelen eigenlijk van buiten de persoon zelf. Al kan dat niet altijd zo voelen. Zo kan bij geïntrojecteerde motivatie de persoon overtuigd zijn dat het echt vanuit hemzelf komt, maar de bron ligt toch echt buiten hem, zoals ik zal verduidelijken.
Ik zal hieronder de vijf verschillende soort motivatie kort toelichten (beginnend bij de laagste vorm):
1) Extrinsieke motivatie
Extrinsieke motivatie is een gecontroleerde motivatie die ontstaat wanneer gedrag direct gestimuleerd wordt door een bonus of een straf. ‘Ik krijg een draai om mijn oren als ik mijn kamer niet opruim, dus ruim ik mijn kamer maar op (ook al wil ik niet).’ Als je het goed doet krijg je iets van waarde of geen straf, als je faalt krijg wordt je iets ontnomen, krijg je geen bonus of juist iets wat je niet wil.
Het voordeel van extrinsieke motivatie is dat het een hele directe manier is om motivatie te stimuleren.
Nadelen zijn dat het alleen een kort effect heeft. De grootte van het effect slijt ook. Dezelfde straf of bonus heeft steeds minder effect.
Nadeel is ook dat het precieze resultaten stimuleert, en niet per se het gewenste onderliggende gedrag dat nodig is om langdurig deze resultaten te blijven halen. Je kunt situaties krijgen die er goed uitzien, maar waarbij het meer schone schijn is: Rapporten zien er dan bijvoorbeeld wel goed uit, maar het is maar de vraag of ze de stof daadwerkelijk beheersen.
Mensen die gemotiveerd zijn door extrinsieke motivatie hebben het vooral over ‘moeten’.
2) Geïntrojecteerde motivatie
Geïntrojecteerde motivatie is ook een motivatie die van buiten komt, maar iets subtieler ligt, waardoor hij minder snel als zodanig te herkennen is. Geïntrojecteerde motivatie kun je het beste zien als een sociaal overlevingsmechanisme waarbij mensen automatisch reageren volgens de oude lessen die ze geleerd hebben over wanneer je ‘goed’ bent en ‘er mag zijn’. Het gaat om zaken die vroeger van je verwacht werden, maar waarvan je inmiddels ook van jezelf weet dat je deze zou moeten doen. Het is van buiten in je ‘geïnjecteerd’ als het ware, al spreken we officieel van ‘geïntrojecteerd’.
Iemand met geïntrojecteerde motivatie redeneert als volgt: “Ik heb geleerd van mijn moeder dat ik netjes mijn kamer moet opruimen, dus ruim ik mijn kamer op, want anders ben ik geen goede jongen. Ik zal daarom mijn kamer opruimen (al wil ik dat niet).”
Op werk kan dit eruit zien als: “Ik ga keihard werken voor dit project, want ik ben professional en voel me verantwoordelijk”
Meest voorkomende vorm
Geïntrojecteerde motivatie is in onze maatschappij de meest voorkomende en bepalende vorm van motivatie. Een grove schatting is dat ons dagelijks gedrag voor meer dan 90% van de tijd door deze motivatie bepaald wordt. Waarom? We moeten overleven: We passen ons aan om ergens bij te horen. We zijn gedreven om gewaardeerd te worden en status te behouden. We hebben een identiteit ontwikkeld (een beeld van onszelf en het beeld dat anderen van ons hebben) en proberen dat in stand te houden. We werken ons kapot om ergens aan te voldoen.
Bij geïntrojecteerde motivatie lijkt het dat we dit doen omdat we het zelf willen, maar als je het afpelt dan is de bron van de motivatie een verwachting van anderen.
Voordeel van deze motivatie is dat het een sterke motivator is, want het versterkt groepsnormen. Maar er zijn ook stevige nadelen. Zo zorgt het ervoor dat mensen meer reactief worden in plaats van proactief. Men focust meer op zelfbehoud, in plaats van open te staan en effectief samen te werken. En door altijd mar van jezelf te moeten, kunnen mensen ook makkelijk over hun eigen grenzen heen gaan met alle nadelige gevolgen van dien (burn-out).
Geïntrojecteerde motivatie heeft ook het probleem van terugval. Des te meer ze moeite doen om het ‘goed’ te doen, des te meer groeit hun interne weerstand. Ze zullen dan op momenten van uitputting of onbewaakte momenten zich te goed doen aan gedrag dat ze onderdrukt hebben (het ‘foute’ gedrag). Ze gaan dan dit foute gedrag ‘stiekem’ doen, bedekken of goedpraten.
Mensen in deze motivatie hebben het over ‘zouden moeten’.
Meer over geïntrojecteerde motivatie
3) Geïdentificeerde motivatie
Geïdentificeerde motivatie is wanneer mensen bewust en autonoom kiezen voor wat ze waardevol en belangrijk vinden, en van daaruit handelen. Ze kiezen dit dus niet onder groepsdruk, of door opvoeding meegekregen overtuigingen, zoals bij de hiervoor genoemde geïntrojecteerde motivatie.
“Ik vind het belangrijk om mijn kamer op te ruimen, want dan heb ik rust in mijn hoofd, kan ik lekker werken/spelen, kan ik alles vinden en raak ik niets kwijt, daarom ruim ik mijn kamer op. Ik wil het (ook al kost het me moeite).
Voordeel van deze motivatie is dat dit mensen in staat stelt om proactief en zelfstandig te handelen, en langdurig gemotiveerd te zijn voor zware uitdagingen. Ze nemen nu eigenaarschap.
Nadeel van deze motivatie is dat er grondige persoonlijke ontwikkeling nodig is voordat mensen dit kunnen. Ze moeten zich namelijk eerst bewust worden van wat ze hebben meegekregen van hun omgeving en opvoeding. En het ongemak aangaan om los te komen van overlevingsmechanismen die je altijd veilig hebben gehouden en daarna een onafhankelijke mening te vormen. Dit kan beangstigend voelen.
Daarnaast is er een omgeving nodig die voldoende psychologisch veilig is. Wanneer de omgeving te onveilig is, is het lastig om langdurig geïdentificeerd gemotiveerd te blijven en niet terug te vallen naar geïntrojecteerde motivatie.
Geïdentificeerde motivatie is langdurig en geeft energie omdat je doet wat je echt belangrijk vindt, het houdt je in balans. Alleen het kost ook veel energie, omdat het veel bewuste processen zijn. Die kosten je hersens meer energie. Het is een hele lerende staat van zijn.
Mensen in deze motivatie hebben het over ‘willen’, en ‘ik wil dit doen, omdat ik het belangrijk vind, ook al kost het me moeite en ongemak’.
4) Geïntegreerde motivatie
Geïntegreerde motivatie is wanneer geïdentificeerd gemotiveerd gedrag automatisch is geworden. Het gaat nu vanzelf zonder erover na te denken.
“Het is normaal dat ik aan het eind van mijn dag mijn kamer opruim, ik denk er nauwelijks bij na, en kost me weinig energie. Het is een gewoonte geworden. Ik doe het omdat ik het wil en een makkelijke gewoonte is geworden.”
Voordeel van deze motivatie is dat het veel minder energie kost en wel tot gezond gedrag leidt. Het is zeer duurzaam en lang vol te houden. Nadeel is dat het kan leiden tot starheid en het niet willen zien dat het gedrag niet meer behulpzaam is, omdat de situatie veranderd is. Dan is het naar geïntrojecteerde motivatie geschoven.
Mensen in deze motivatie hebben het over ‘willen’ en ‘o, ik sta er niet eens bij stil, ik doe dit zonder veel moeite’.
5) Intrinsieke motivatie
Tot slot is er dan de intrinsieke motivatie, als hoogste plek op de ladder. Intrinsieke motivatie is wanneer je het doen ook echt zelf leuk vindt.
“Ik vind opruimen zelf heerlijk om te doen, heerlijk om op een momentje voor mezelf even op te ruimen. Het gaat me niet eens om het einddoel. Ik doe het om dat ik het leuk vind en daarom wil.”
Vanzelfsprekend is dit de meest duurzame vorm van motivatie. Het kost de minste energie, het minste ongemak en geeft vreugde en voldoening.
Bij intrinsieke motivatie kiezen mensen er bewust voor om iets te doen. Ze zijn proactief en kunnen het zeer lang volhouden. Ze nemen makkelijk verantwoordelijkheid. Nadelen zijn er eigenlijk niet veel. Het enige nadeel is wanneer het gedrag door veranderende omstandigheden niet meer gezond is voor de persoon.
Mensen in deze motivatie hebben het over ‘willen’ en ‘wanneer kan ik dit weer doen, want ik doe het zo graag!’.
Ga er mee aan de slag
Ik hoop dat je met dit overzicht meer inzicht hebt gekregen in de vijf verschillende vormen van motivatie. Gebruik het overzicht voor jezelf en voor je team om de verschillende motivatie te herkennen.
Om je verder te helpen, heb ik hier een pdf-versie om te gebruiken.
Gebruik het schema:
- Voor jezelf: bekijk eens aan het einde van je dag hoe je gemotiveerd was tijdens die dag. Voor elk deel van je werk kan je jezelf scoren van 1 (intrinsiek) – 5 (extrinsiek).
- Voor je team: Neem dit overzicht mee in je een-op-een-gesprekken met je teamleden. Vraag bijvoorbeeld eens hoe ze meer in de autonome motivatie kunnen komen (1-3).
Heb je nog vragen over een van deze vormen van motivatie en wat ze voor jou of je team kunnen betekenen? Stuur me gerust een mailtje. Ik ben zeer intrinsiek gemotiveerd om je te helpen!
Leave A Comment