De kunst van het vragenstellen

Hoe krijg je mensen aan het denken? Hoe laat je ze van gedachte veranderen? Hoe krijg je ze in beweging?

Hoe zorg je dat er betere beslissingen worden genomen? Hoe ontdek je de juiste oplossingen?

Met de juiste vragen!

Einstein zei het al:

“If I had an hour to solve a problem and my life depended on the solution, II would spend the first 55 minutes determining the propoer question to ask, for once I know the propoer question, I could solve the problem in less than five minutes”

Een goede vraag maakt veel los

De goede vraag kan veel losmaken. Een goede vraag;

• roept nieuwsgierigheid op bij de luisteraar;
• stimuleert reflectieve dialoog;
• daagt uit tot nadenken;
• haalt onderliggende aannames naar boven;
• nodigt uit tot creativiteit en nieuwe mogelijkheden;
• creëert energie en voorwaartse momentum;
• Kanaliseert aandacht en brengt focus aan in onderzoek;
• blijft hangen bij de deelnemers;
• raakt diepe betekenis aan, en;
• roept meer vragen op.

Hoe bouw je een goede vraag?

4 dimensies van een vraag

Een vraag is opgebouwd uit meerdere dimensies. Als je deze goed toepast, krijg je betere vragen en dus ook betere antwoorden. Je kan denken aan:

• bouw
• omvang
• aanname
• situatie

Bouw

Sommige type vragen zijn krachtiger dan andere. Over het algemeen zijn open vragen krachtiger dan gesloten vragen (met alleen de mogelijkheid van een ontkennen of bevestigend antwoord).

Dit klopt trouwens niet altijd. Een gesloten vraag kan ook retorisch zijn en krachtig tot actie aanzetten.

Bijvoorbeeld de vragen: “Kan je het risico nemen om dit niet te onderzoeken?” of “Wil jij de geschiedenis ingaan als de minister onder wie de bever is uitgestorven in Nederland?” -deze is trouwens echt gesteld en heeft gewerkt!-

Dit zijn beide gesloten vragen, maar in dit geval zijn erg krachtig. Een uitzondering, want normaal zetten gesloten vragen minder aan tot nadenken of reflectie.

Bij de open vragen zijn sommige vragen sterker dan andere. Vragen die beginnen met ‘wie’, ‘waar’, ‘welke’ zijn minder sterk dan vragen met ‘wat’.

‘Hoe’-vragen zijn sterkere open vragen dan ‘wat’-vragen, omdat het mensen laat nadenken over oplossingen. Deze vragen werken onderzoekend en expansief.

De meest onderzoekende vraag die verdiept en vertraagd is de ‘waarom’-vraag. Dit is een vraag die binnen de business niet vaak gesteld wordt en waar meestal ook niet de tijd voor wordt genomen om een goed antwoord op te krijgen.

Wil je mensen tot nadenken krijgen is de waarom vraag krachtig, maar pas op, te veel kan ook irritant worden. Denk maar aan ene klein kind in de ‘waarom’ fase. Zeer irritant, maar zijn vragen maken jou wel pijnlijk duidelijk wat je nou eigenlijk weet, en wat niet.

Omvang

Met een vraag kan je de omvang van het antwoord afbakenen. Kijk maar een naar de volgende vragen. De laatste vraag is het meest uitdagend en vraag meer om krakende hersens dan de eerste. Hij heeft ook effect op de uitkomst van de eerste vraag.

• Hoe kunnen we het beste onze klas managen?
• Hoe kunnen we het beste onze school managen?
• Hoe kunnen we het beste onze onderwijsraad managen?

Soms kan de omvang te groot worden:

• Hoe kunnen we het beste ons school systeem managen?

Aannames

Bijna alle vragen die we stellen zitten vol met aannames. Kijk maar eens naar de volgende twee vragen:

Hoe kunnen we concurreren met de Russen?

Hoe kunnen we samenwerken met de Russen?

Situatie

Wil je bevestiging van wat je weet of wil je juist meer weten, en heb je een brede of een nauw gebied. Dit heeft invloed op het type vraag wat je het beste kan stellen.

Cheat sheet – hoe stel je een goede vraag?

Als extraatje nog een cheat-sheet om te checken of je een goede vraag stelt

• Is deze vraag relevant voor het ‘echte’ leven en ons werkelijke werk?
• Is dit een oprechte vraag?
• Welk “werk” wil ik dat deze vraag verzet?
• Nodigt deze vraag uit tot nieuw en fris denken?
• Is deze vraag herkenbaar, relevant en verrassend genoeg om een nieuw antwoord uit te lokken?
• Welke aannames zitten verscholen in de vraag?
• Zal deze vraag hoop, verbeelding, betrokkenheid, creatieve actie en nieuwe mogelijkheden oproepen?
• Laat deze vraag genoeg ruimte voor nieuwe en andere vragen wanneer de eerste vraag beantwoord is?

Ik ben benieuwd!

Wat zijn vragen die voor jullie heel goed gewerkt hebben?Of wel vragen die je zelf gesteld hebt, of die aan jou gesteld werden?

Laat het hier beneden weten in de comment box!