Artsen moeten veel vaker hun handen wassen dan ze nu uit zichzelf doen. Hiermee vergroot de hygiëne en gezondheid van patiënten en staf en vermindert de besmetting, blijkt uit intern onderzoek bij ziekenhuizen.

Hoe kun je ervoor zorgen dat iedereen meedoet met die noodzakelijk verandering? Hoe motiveer je hen?

Hoe vaak heb jij je handen gewassen?

Je kunt een groot scorebord bijhouden waarop te zien is hoe goed elke medewerker zich houdt aan de nieuwe richtlijn, het nieuwe werken of de nieuwe afspraken. Zo kan iedereen het zien. Het werkt motiverend om niet onderaan te bungelen.

Werkt dit echt?

Commentaar en fysieke hints

Vartanian (Syracuse University) & Shaprow (Yale) onderzochten in 2008 de effecten van schaamte bij een groep vrouwen. Deze groep had een zeer uiteenlopende body-mass index; ze waren dus zeer verschillend in omvang en vetpercentage. Het BMI liep van zeer dun met BMI 17 tot obees met BMI 38.

De onderzoekers vragen hen hoe vaak ze commentaar krijgen over hun lichaam van familie, vrienden en vreemden. Denk aan opmerkingen zoals: “Je verhongert, je moet echt wat eten” of juist “Moet je nu echt een tweede donut?” Daarnaast zijn er ook fysieke hints, bijvoorbeeld de hometrainers op de sportschool  staan zo dicht tegen elkaar dat alleen een slanke den met maatje XS zich er doorheen kan wringen. Mensen met een hoog BMI denken dan snel: misschien ben ik niet slank genoeg om te trainen.

Twee effecten

De opmerkingen en fysieke hints hadden een sterk effect. De vrouwen kregen hierdoor de wens te veranderen; ze waren bijzonder ontevreden over hun eigen lichaam. Maar er was een sterker tegengesteld effect: ze hadden een nog grotere drang om trainingen en sportscholen te vermijden.

Dus door de schaamte hadden ze meer behoefte aan een ander lichaam dan zonder schaamte, maar door diezelfde schaamte daalde tegelijk de kans dat ze er iets aan gingen doen.

Vreemd. Hoe werkt dit?

De twee strijdende ‘ikken’

Dit werkt precies hetzelfde als wanneer jij wilskracht nodig hebt om iets te doen. Zoals eerder in deze serie over wilskracht ligt de sleutel in je twee ‘ikken’. De ene ik wil de beste versie van jezelf zijn, en de andere ik wil het liefst onmiddellijke bevrediging van behoefte en pijn en zo veel mogelijk moeite voorkómen.

De wens en de wil om te veranderen

De wens om te veranderen is niet hetzelfde als de wil om te veranderen.

Geconfronteerd worden met de schandpaal is motivatie. Maar dit is gecontroleerde motivatie en niet autonome motivatie. Wat is het verschil?

Gecontroleerde motivatie

Als ergens in je het stemmetje zegt dat je niet goed genoeg bent en dat je het beter moet doen, dan is dat gecontroleerde motivatie. Het is bijna hetzelfde effect als iemand anders met autoriteit zegt dat je niet goed genoeg bent, iemand zoals je moeder of je baas. Dit interne stemmetje is het stemmetje van schaamte. Het stemmetje van ‘zou moeten’.

Deze schaamte drukt zwaar op je, wat energie kost. Omdat het energie kost, hebben je hersenen het gevoel dat ze toe zijn aan rust en verlichting van de druk. De ‘ik’ van onmiddellijke bevrediging neemt het roer over, en doet precies datgene wat niet in het belang is van de beste versie van jezelf. Je gaat niet sporten, je eet toch die zak chips en je gaat een avondje binge-watchen.

Autonome motivatie

Autonome motivatie krijg je wanneer het gedrag hoort bij de persoon die je aspireert te zijn, of wanneer het gedrag bij jouw waarden en jouw manier van leven hoort. Dus als je het geïntegreerd hebt in wie je bent of wie je wil zijn.

Het kan natuurlijk ook zijn dat je het gedrag zelf gewoon fijn vindt. Sommige mensen vinden sporten fijn omdat zij nu eenmaal sportief zijn. Ook dan is het gedrag geïntegreerd met wie je bent.

Uit alle onderzoeken blijkt dat gecontroleerde motivatie, de schandpaal, misschien wel krachtig werkt, maar vooral op de wéns om te veranderen. Het heeft een negatief effect op lange termijn en op de capaciteit van mensen om te veranderen.

Terug naar de artsen

Als je de artsen wilt motiveren om vaker hun handen te wassen, stimuleer hen dan om zorgvuldige artsen te willen zijn. Spreek hen aan op hun behoefte om mensen beter te maken – niet zieker.

En jij?

Welke dingen wens je graag te doen, omdat het zou moeten en welke dingen wil je ook echt? Is dat misschien de reden dat het wel of niet lukt?