Grenzen stellen en ‘nee’ zeggen – over assertiviteit

Nee! nee! nee!

Is het niet opmerkelijk hoe goed jonge kinderen ‘nee’ kunnen zeggen? Die score flink hoog op hun assertiviteit.

Ze leren het automatisch. Het begint bij hun tweede, vlak nadat ze ‘mama’ en ‘papa’ hebben geleerd te zeggen. Dit is trouwens niet alleen in de westerse individuele cultuur, ook in andere culturen leren ze het woord ‘nee’ al snel te gebruiken.

Het is een fase waarin ze bewust worden dat zij controle hebben op wat er gebeurt. Ze worden bewust dat ze iemand zijn.

Later verbreedt hun bewustzijn en worden ze bewust van de vele sociale normen en verwachtingen.bent Je zijn onderdeel van een groep, maar daarvoor heb je er wel bij te horen. Om dan ‘nee’ te zeggen leer je snel af.

Vooral na die keer dat oma haar uiterste best gedaan heeft op die worteltaart, en ze vroeg: ‘was de taart lekker?’, waarmee ze eigenlijk bedoelde ‘hou je van mij?’

Na jou ‘nee’ zag je wat het met haar deed. Ze lachte misschien nog wel, maar meer als een boer met kiespijn. Je zag dat dit haar pijn deed.

Je leert dat ‘nee’ zeggen mensen pijn doet. Je leert dat mensen het waarderen als je ‘ja’ op hun verzoeken geeft, dan voel je je gewaardeerd.

Dit is gezonde ontwikkeling om zo sociaal sterke banden op te bouwen.

Grenzen overschrijden door psychologisch onveilige omgeving

Het kan echter ook doorslaan wanneer er een cultuur ontstaat waarin grenzen overschreden worden. Ik heb het hier expliciet niet over de #metoo onthullingen en grensoverschrijdend gedrag. Dat is nog een veel zwaarder onderwerp.

Ik heb het hier over dat er een cultuur is waar niet helder gecommuniceerd kan worden over grenzen. Waar er bijvoorbeeld niet eerlijk over haalbaarheid van projecten gesproken meer kan worden.

Een plek waar de baas nooit ‘nee’ wil horen, is een plek waar schone schijn gespeeld wordt en risico’s op fraude en ongelukken vergroten. Dit zorgt voor een psychologisch onveilige omgeving

Dit zag je terug bij het Volkswagen dieselgate schandaal. De grote CEO wilde niet horen dat het onmogelijk was. Het middelmanagement wilde hem niet teleurstellen, en durfde niet meer assertief te reageren. Dus uiteindelijk maakte ze een oplossing die om de regels heen ging.

Grenzen aangeven

Om dit te voorkomen moeten we weer net als een kind leren ‘nee’ zeggen. Het is niet dat we het niet kunnen. We konden het vroeger als de beste. We zijn bang voor de consequenties.

Het vergt lef om weer eerlijk naar jezelf te zijn. Omdat dit zo ongemakkelijk is om te doen schieten mensen door in te laat te hard ‘nee’ zeggen. Of te zacht ‘nee’ zeggen. Voorbeelden hiervan zijn klagen bij het koffiezet apparaat, klokkenluider worden of je baan opzeggen.

Wanneer je dit op een goede manier weet te brengen is het niet alleen goed voor jezelf, maar ook goed voor de hele operatie. Alleen hoe wordt je assertiever wanneer de druk hoog is?

Val niet voor de valse keuze

Een tip hiervoor is om niet alleen ‘nee’ te zeggen. Vertel ook wat je wel wil. Koppel deze niet met een ‘maar’, maar met een ‘en’.

Dit gaat over dat er meer opties zijn dan a) stil zijn en je plekje behouden of b) je mond open en in problemen komen. We mogen weer leren dat dit niet een zwart-wit situatie is, het is een valse keuze. Je kan namelijk én je mond openen én je plekje behouden.

Voorbeeld: “ik vind het belangrijk dat we een goede werkrelatie hebben waarmee we ambitieuze doelen kunnen bereiken EN het is belangrijk dat we oplossingen vinden die binnen de wet vallen, zodat we geen fraude plegen.”

Je opent hiermee een weg naar een oplossing waar je onderzoekt hoe je beide kan doen. Het wordt hiermee minder ongemakkelijk om assertief te zijn en zo meer psychologische veiligheid te creëren.

Toepassen bij ongemakkelijke gesprekken

Kijk eens of je vaker ook een én én zin kan formuleren in plaats van alleen ‘nee’ zeggen of stil zijn. Het is ongemakkelijk in het begin, maar met oefening kan je de meest ongemakkelijke gesprekken naar een goed einde brengen.

Weet dat wanneer je het ongemak aangaat je juist goed bezig bent, want leiderschap is ongemak dragen.

Als je het leuk vindt hier meer mee te oefenen: Binnenkort geef ik een training ‘ongemakkelijke gesprekken’, waar we hier dieper op ingaan.

Stuur een mailtje naar support@schoolofmavericks.com als je mee rover de training wil weten.