Jezelf in de weg zitten op werk

Werk zit vol uitdagingen. Soms worden de uitdagingen te groot en lukt het je niet meer hen het hoofd te bieden. Of het nou overvolle agenda en mailbox is waardoor je elke dag tot laat moet werken, een verandertraject wat maar niet wil aanslaan, je merkt dat je steeds minder aanspraak hebt bij klanten en in de organisatie, of alles komt steeds op jouw schouders. Het maakt niet uit waar je op vastloopt, wanneer je dit merkt is er één ding de moeite waard om te checken.

Wanneer uitdagingen overweldigend worden is het het altijd waard om eens te kijken of je jezelf niet ergens in de weg zit.

Jezelf in de weg zitten – wie is schuldig?

Met jezelf in de weg zitten wil ik niet zeggen dat jijzelf de situatie hebt veroorzaakt. We leven in een systemische wereld die complex is met vele acties en reacties. Het heeft weinig zin om te kijken naar wat de oorspronkelijke oorzaak of schuld is.

Wat er wel speelt bij jezelf in de weg zitten is dat je bepaald (meestal onbewust) gedrag laat zien waardoor je zelf een situatie creëert die je tegenwerkt.

Het is wel goed om te kijken hoe jij de situatie in de hand werkt en hoe je dat kan doorbreken.

Want schuld of niet, het kan zijn dat jij jezelf in doen en laten tegenwerkt, of dat je reactie oproept die (te) veel weerstand oproept.

Terug naar de kern – waarom vast in de status quo?

Laten we eens kijken naar waar het jezelf in de weg zitten vandaan komt.

De centrale vraag die ik stel bij School of Mavericks is wat het is waardoor mensen vast blijven zitten in de status quo, en ze daardoor juist niet hun krachtigste en twinkelende versie van zichzelf zijn.

Er zijn drie grote valkuilen hiervoor.

• De perception trap: ze zien niet dat het anders kan – dit gaat over waarneming en voorstellingsvermogen
• De conviction trap: ook al zien ze het, ze geloven dat het geen zin heeft om moeite te doen, dit gaat over (on)bewuste overtuigingen en motivatie
• De influence trap: ook al geloven ze dat moeite doen zin heeft, ze merken dat de omgeving te veel beperkende invloed op hen heeft, dit gaat over identiteit, je overlevingspatronen en machtlijnen.

Jezelf in de weg zitten heeft met name met de laatste twee te maken. Daarnaast is er een belangrijke faculteit in ons die af en toe goed in knoop met zichzelf komt: onze mind. We zitten te veel in ons hoofd.

Laten we deze drie dingen eens verder bekijken; conviction trap, influence trap en de mind.

Conviction trap – geloof dat het geen zin heeft moeite te doen

Vraag: Wat doe je wanneer je iets moet doen, maar je niet gelooft dat je het kan? Hoe ga je met die druk om, wanneer iedereen staat te kijken en je diep van binnen niet de overtuiging hebt dat het lukt?

Al het gedrag waar je nu aan denkt is gedrag dat hoort bij de conviction trap. Ontwijken, de vinger wijzen naar iemand anders, net doen alsof het heel goed gaat, misschien wel valsspelen of fraude, misschien saboteur je het project wel.

Als je deze dit gedrag herkent, lees dan meer over de fixed mindset.

Wanneer je begint vast te lopen op een project kan het zijn dat jezelf onbewust gedrag laat zien dat hoort bij de conviction trap. Ergens diep in jezelf geloof je dat je het niet aankan, dat je het niet vol kan houden of dat het toch geen zin heeft.

Je energie gaat dan niet zitten in het project vol goede moed rechtstreeks aan te pakken. Je drentelt er om heen en doet halfbakken pogingen zodat je kan zeggen: ‘ik heb het toch geprobeerd?’

Hoe kom je uit de conviction trap?

Er zijn twee belangrijke stappen om uit de conviction trap te komen: herkennen en erkennen.

De eerste stap gaat over bewust worden dat deze valkuil een rol speelt. Even stoppen met druk bezig zijn en een stapje terug zetten. Wat voel je eigenlijk, wanneer voel je spanning? Wat ben je aan het ontwijken zonder dat je het door hebt? Ga eens een goed eerlijk gesprek aan met iemand die je vertrouwt. Wie weet ontdek je dat je ergens diep niet gelooft dat je het kan en ben je dat heel hard aan het overschreeuwen door maar met vol geweld er tegen in te gaan, om dan op het moment suprême net ‘per ongeluk’ een misstapje te doen.

De tweede stap is het erkennen dat deze overtuiging er is. Pas dan kan je er echt wat mee. Kijk eens wat er gebeurt als je er zacht en nieuwsgierig naar bent. Misschien moet je eerst even een niveau lager gaan werken om daar zelfvertrouwen op de te bouwen. Misschien moet je even heel gericht aan de slag met het ontwikkelen van een growth mindset. Wellicht kan coaching of een leiderschapsprogramma je verder helpen.

Influence trap – vast in machtlijnen door eigen identiteit

De influence trap lijkt te maken te hebben met je omgeving die je tegenhoudt, maar in werkelijkheid heeft het meer te maken met hoe jij de omgeving vasthoudt om maar iemand te zijn – het heeft dus met jouw zelfbeeld en identiteit te maken.

Om je identiteit in stand te houden en iemand te kunnen zijn heb je overlevingspatronen ontwikkeld. Deze slaan aan als je door je omgeving getriggerd wordt. Hierdoor lijkt het dat je omgeving macht over je heeft. Ik noem dit een machtlijn, een lijn via welke je omgeving macht over je lijkt te hebben.

Hoe zit je jezelf dan hiermee in de weg? Omdat je gaat vechten of duiken voor zaken in je omgeving. Je gaat het gevecht aan met je omgeving. Of je gaat jezelf veroordelen en gaat het gevecht met jezelf aan.

De oplossing zit in dit mechaniek met meer zachtheid te bekijken waardoor je het kan veranderen.

Zie het als Loyale Soldaat

Deze overlevingspatronen kan je ook zien als een loyale soldaat die het stuur even overneemt om je veilig te houden. Wanneer hij problemen aan ziet komen, zal hij alles doen om maar te zorgen dat jij en jouw identiteit in stand blijft. Dit gaat allemaal als automatische reactie.

Dit kan vele vormen aannemen. Van jezelf groot opblazen tot wegduiken in een hoek.

Van betweterige opmerkingen maken tot je verantwoordelijk voelen en het niet kunnen laten om eindeloos te helpen.

Het zijn juist deze patronen die ons vroeger geholpen hebben, maar ons nu juist vasthouden in de situatie waar we in zitten.

De soldaat is heel krachtig en laat zijn taak niet makkelijk los. Hij zit er goed ingebakken. Weet jij wat jouw loyale soldaat is?

Loyale soldaat oplossen: bedanken

Eén oplossing om het stuur weer over te nemen van de loyale soldaat is door hem te zien voor wat hij heeft gedaan (het goede), en hem daarvoor te bedanken. Dit is een proces wat je meestal rationeel / in je hoofd doet: je bedankt het patroon wat jou veilig heeft gehouden. Je vertelt dat je het zelf kan en neemt zelf weer het stuur over.

Dit werkt het beste in een setting wanneer je niet geconfronteerd wordt met het patroon, om het vanaf dan toe te passen wanneer je het patroon tegenkomt in op je werk.

Mind als krachtigste ‘jezelf in de weg zitter’

Al deze krachtige mechanismen om jezelf in de weg te zitten worden gedreven door je ‘mind’, je hoofd of ratio. Hier zitten mechanismen als begrijpen controle houden, grip houden oordelen en veroordelen, het voortdurend scannen op meer mogelijke valkuilen en problemen. Allemaal nuttige eigenschappen, maar wanneer je vast begint te lopen zijn het niet echt de eigenschappen die je uit de put halen. Sterker nog ze maken de put nog dieper.

Ze kennen maar 1 oplossing: meer van wat we al deden. Harder werken, nog meer jezelf opblazen, of nog kleiner worden. Gevolg is dat je jezelf vastdraait door meer te doen van wat je als deed. Bijvoorbeeld als je overwerkt bent, denkt je mind het te kunnen oplossen door nog even iets harder te gaan werken, want dan heb je wel alles op een rijtje en kan je rust nemen. Het gevolg is dat je jezelf nog meer in de weg gaat zitten.

In deze tijden zijn we steeds meer gaan vertrouwen op onze mind als het belangrijkste onderdeel van ons zijn. Het is inderdaad een krachtig aspect van ons, en we kunnen er veel meer. Het heeft echter ook zijn grenzen. Zeker wanneer je jezelf in de weg zit.

Bijvoorbeeld wanneer jezelf in een patroon zit omdat je jezelf veroordeeld ‘ik ben niet slim genoeg, dus ik moet hard werken’, kan je daar niet uitkomen door ‘denken’ alleen. Denken alleen verandert gedrag niet. Om jezelf te bevrijden wanneer je vast zit heb je toch echt andere faculteiten van je lichaam nodig. Pas dan wordt gedragsverandering toegankelijk.

Blijf je vertrouwen op je mind alleen om eruit te komen, dan kom je in een mind-lock. Je snapt dat je vast zit, maar je snapt niet hoe je er uit kan komen.

Een vervelend extra obstakel van je mind is dat hij je meestal blokkeert om te zien dat je vast bent gelopen en jezelf in de weg zit. Je leeft dan in ontkenning.

Bevrijden van de Mind-lock

Gelukkig bestaat ons lichaam niet alleen uit ons hoofd. Beter nog: ook niet al onze intelligentie zit in ons hoofd. Andere delen van ons lichaam hebben ons ook veel te vertellen. Ons lichaam heeft meerdere faculteiten dan alleen je hersenen. Hierin zit ook een sleutel om uit de Mind-lock te raken: via ons lichaam.

Om nieuw gedrag te integreren heb je eerst bewust te zijn wanneer je het oude gedrag hebt en wat het met je doet. Je mind kan dit slecht: hij is waarschijnlijk al weer verder aan het denken naar de volgende mogelijke gevaren, of terug aan het denken over stomme fouten die je een tijd terug maakte. Hij is nooit in het moment – en in het moment is precies waar je moet zijn om bewust te worden van patronen en om ze te kunnen verleggen.

Vertrouwen is ook belangrijk voor nieuw gedrag. De mind is heel slecht in het creëren van echt vertrouwen. Vertrouwen is een gevoel. Je kan nog zoveel onder controle hebben door alle mentale checklists af te lopen – je mind zal daar niet mee tot rust komen. Het zal eerder nog meer mogelijke risico’s willen opsporen – en zal daar eigenlijk nooit mee willen stoppen.

Vertrouwen komt voort uit gevoel, uit het gevoel van stevige grond onder je voeten. Vertrouwen om een stap te maken in nieuw spannend gedrag wordt gevoed door gevoel van zelfvertrouwen en stevigheid. Het komt ook uit een ‘gut-feeling’. Bij aikido hadden we het over het zwaartepunt van je lichaam waar je ‘ki’ (energie) vandaan kwam. Als dat ‘aanstond’ gingen technieken veelmalen beter. 

Andere kwaliteiten die hard nodig zijn zoals overgave en zachtheid, zijn kwaliteiten die uit je hart komen en niet uit je hoofd. Beide zijn ze ook zeer belangrijk voor je oude vaste overtuigingen te onderzoeken en naast je neer te kunnen leggen. Want hiermee kan je ze onderzoeken en ze neutraliseren zonder er tegen te vechten. Er tegen vechten maakt ze namelijk hardnekkiger.

Jezelf in de weg zitten  komt niet alleen door jou – teamdynamiek is zeer bepalend

Zoals ik al schreef, jij bent niet de schuldige wanneer je jezelf in de weg zit. In dit artikel hebben we het met name over jouw rol en wat jij zelf aan jouw aandeel kan doen. In de meeste gevallen heeft dit al veel effect, omdat anderen dan weer positiever op jouw gaan reageren. Je zal merken dat als je hiermee aan de slag gaat je veel vastgelopen processen van slot kan halen.

Dit wil alleen niet zeggen dat je omgeving  ook een groot aandeel heeft in dat je vastloopt. Je zal niet overal iets aan kunnen doen. Groeps- en teamdynamiek is zeer bepalend voor het gedrag van individuen.  Wil je meer weten over hoe dynamiek in een groep invloed heeft op het gedrag van jou als een individuen anderen in de groep, lees dan meer over:

Teamdynamiek – hoe je met geweldige mensen toch slechte prestaties neerzet

Ontwikkelingsfases van een team – krijg inzicht op hoe een team zich ontwikkeld

Twee belangrijkste voorwaarde voor teamontwikkeling – als je aan de slag wil met het ontwikkelen van een team – waar moet je in ieder geval voor zorgen?

Onder- en de bovenstroom – hoe er wordt bepaald hoe mensen in de wedstrijd zitten, en hoe krijg je grip op een team?

Teamrollen en patronen – leer herkennen hoe gedrag van individuen beïnvloed wordt door de groep

Teken voor groei

Het klinkt alsof het vervelend is om jezelf in de weg te op werk. Toch is er wel een positieve kant aan. Het is namelijk een teken voor groei. Sterker nog, groei vindt meestal alleen plaats als je eerst vastzitten hebt ervaren.

Dus vertrouw op het proces, ga op onderzoek uit wanneer je vastloopt, wees nieuwsgierig of je jezelf in de weg zit.

En mocht je er inspiratie voor nodig hebben kom naar een inspiratiesessie, of neem eens contact op om mogelijkheden voor coaching of een programma te bespreken.