Hoe kan het dat je terugvalt in oud ongewenst gedrag, juist als je vooruitgang hebt geboekt?

Vertelde ik je vorig blog over het effect van hard zijn voor jezelf, vandaag vertel ik je hoe juist vooruitgang je motivatie onderuit kan halen en wat je eraan kunt doen om vooruitgang te gebruiken als krachtige motivator. Geef jezelf geen toestemming om op te geven, maar houd jezelf op de rails met dit concrete advies.

Verdiend: Netflix als traktatie

Je hebt een dag hard gewerkt aan een langdurend project en aan het einde van de dag vind je dat je wel een traktatie hebt verdiend. Je gaat onderuit zitten met een leuke Netflix-serie. Dit loopt wat uit de hand en om half drie ’s nachts zet je met moeite je favoriete serie uit, om helemaal afgemat naar bed te gaan. De korte nacht hakt erin en de volgende dag heb je moeite om dezelfde flow op te pakken. Wat is er gebeurd en hoe kun je dit voorkomen?

Seksistische stellingen

Benoît Monin en Dale Miller onderzochten de effecten van stereotypes en besluitvorming bij individuen en kwamen tot een onverwachte ontdekking. In hun test kregen een groep studenten eerst een aantal stellingen waarvan zij moesten aangeven in hoeverre ze het ermee eens waren of niet. Dit waren seksistische stellingen, zoals: “De meeste vrouwen zijn niet echt slim”, en “De meeste vrouwen zijn beter geschikt om thuis voor de kinderen zorgen dan om te werken”.

Een tweede groep studenten kreeg dezelfde stellingen, alleen minder absoluut gesteld; ‘de meeste’ werd vervangen door ‘sommige’. Dus: “Sommige vrouwen zijn niet erg slim” en “Sommige vrouwen zijn beter geschikt om thuis voor de kinderen te zorgen dan om te werken”.

De eerste groep studenten reageerde sterk afwijzend op de ‘de meeste’-stellingen. De andere groep reageerde meer neutraal op de ‘sommige’-stellingen.

Geëmancipeerd aannamebeleid?

Na deze test werd beide groepen gevraagd wat ze zouden doen in een hypothetisch sollicitatievraagstuk. Ze moesten de geschiktheid van verschillende kandidaten beoordelen voor een functie in een typisch mannen-gedomineerde sector, zoals bouw of finance. Je zou denken dat de groep die net seksistische uitspraken had verworpen een geëmancipeerde inschatting van de kandidaten zou laten zien. Maar het tegenovergestelde gebeurde. De studenten die het meest geageerd hadden tegen de seksistische stellingen, vonden vaker een man geschikt, vergeleken met de studenten die het met enige weerzin eens waren met de ‘sommige’-stellingen.

Morele licentie

Wat heeft dit onderzoek naar seksisme te maken met een overdosis Netflix?

Door tegen de seksistische stellingen te zijn, kregen de studenten ‘morele bonuspunten’. Doordat ze net bewezen hadden dat ze niet seksistisch waren, hadden ze een morele licentie gekregen. Wanneer je goed bezig bent, ben je tevreden over jezelf en ben je eerder geneigd om je instincten te vertrouwen; je volgt je primaire gedrag. Je rationele ‘ik’ is in slaap gesust, dus je instinctieve ‘ik’ kan het overnemen. Het vervelende van die morele licentie is, dat je het gevoel houdt dat je in control bent. Het voelt helemaal niet als een verlies van wilskracht. Jij hebt je een hele dag aan je dieet gehouden, goed gedaan! Dus je mag je even laven aan de koektrommel als terechte beloning. Goed doen geeft je de licentie om een beetje slecht te zijn.

Dit plaatst de ophef over de bonus van directeur Ellen Greve van KNGF geleidehonden in een ander daglicht. Omdat ze hard had gewerkt en voor de stichting succes had geboekt, had ze er geen probleem mee om de bonus van twee maanden aan te nemen. Ze was “blij met het geld maar nog meer met de erkenning.” Op Twitter barstte de bom en werd ze uitgemaakt voor graaier.

De oplossing: het is een commitment

Als je enige motivatie voor wilskracht is om een goed mens te zijn, dan verval je in ‘slecht’ gedrag: instant bevrediging, steeds wanneer je tevreden over jezelf bent.

Er is een slimme truc om dit tegen te gaan. Elke keer dat je hard gewerkt hebt, zie je dat niet als een teken dat je een goede werker bent. Je vindt niet jezelf goed omdat je een maand lang je dieet hebt volgehouden of Het Nieuwe Werken hebt toegepast. Want dan zal je als beloning daarvoor in je oude gedrag vervallen.

Onderzoekers van Hong Kong University of Science en Uiversity of Chicago hebben een strategie getest. In hun onderzoek gaven ze deelnemers een flinke uitdaging, maar er was ook een mogelijkheid om te stoppen. Ze zagen dat 70% van deelnemers de eerste kans om toe te geven nam wanneer ze gevraagd werd een moment te herinneren waar ze verleiding weerstonden. Door een moment dat ze ‘goed’ waren te herinneren, sloeg de morele licentie toe.

Alleen wanneer de deelnemers werd gevraagd om aan datzelfde moment terug te denken, maar met de vraag waarom ze verleiding weerstaan hadden, verdween het effect. Bijna 70% gaf niet op bij de eerste kans, maar hield juist vol.

De oplossing zit in hoe je naar je vooruitgang kijkt. Zie het niet als een teken dat je goed bezig bent, maar zie het als een teken van je toewijding, herinner je eigen ‘why’. Zie je moeite als teken dat je gecommitteerd bent aan je doel. Bijvoorbeeld het doel om slank door het leven te gaan of het doel om de meest innovatieve organisatie van Nederland te zijn.

Wil jij die verandering voor jezelf realiseren?

In mijn werk zie ik hoe belangrijk het is welke mentaliteit je hebt en welke overtuigingen; wat vertel je jezelf over hoe de wereld werkt?

Wil je weten wat dat voor je kan doen? Wil je een mentality shift? Kom dan naar de gratis Masterclass Disruptive Mindset!

Dit blog is gebaseerd op de Stanford Course van Kelly McGonigal: “The Science of Willpower and Change“