Non-conformist: drie typen

Omtzigt hield zich niet aan de lijn die het partijbestuur van het CDA graag had gezien. Hij was een non-conformist. Met de gevolgen van dien. Wat voor een soorten non-conformisten zijn er eigenlijk?

Non-conformisten komen eigenlijk in 3 soorten voor volgens Prof. dr. mr. Bas Kodden: The good, the bad & the ugly.

‘The Bad’ non-conformist

The Bad is een non-conformist die zich verzet tegen hoe het gaat – alleen omdat hij ‘anti’ is. Het betreft hier vaak ook de ‘rebel-without a cause’. Vaak zit hier een onderliggende pijn van niet gezien en herkend worden, en er niet bij te horen. Als meedoen niet werkt als strategie wordt onbewust een andere route gekozen. Die pijn wordt verdedigd door niet mee te doen. Als je niet iemand in de kudde kan zijn, zorg dan dat je iemand bent buiten de kudde. Ze zijn hierdoor weer ‘iemand’ en krijgen aandacht door de kont in de kribbe te gooien. Meestal hebben ze voor zichzelf een verhaal dat ze slim zijn, het beter zien dan de anderen. Zo maken ze onbedoeld het gat tussen hen en de anderen daarmee groter. Het onderliggende doel is niet beschermen van het ego, ook al lijkt de zaak nobel.

Als ik eerlijk ben was ik er zo eentje tijdens mijn werk bij Rabobank. Ik dacht prachtige dingen te doen met innovatie, maar eigenlijk had ik oogkleppen op, en ging het ook om ‘iemand’ te kunnen zijn binnen de bank. Impact maken omdat ik dan iets betekende. Ik begreep het zogenaamd wel hoe het allemaal moest, en de rest niet. Natuurlijk dacht ik wel een integere intentie te hebben.

‘The Ugly’ non-conformist

The Ugly zijn niet alleen ontwrichtend voor de omgeving, er zit ook zelf-destructie in. Het kan voortkomen uit een totale machteloosheid – “Als echt niets anders zin heeft, dan zal ik het ze ook laten weten.” Het is een schreeuw voor hulp, of totaal juist totaal cynisme. Ze saboteren de boel en zichzelf. Deze vorm kan ook voorkomen wanneer een systeem, organisatie of maatschappij compleet is vastgelopen. Het kan ook voorkomen dat het systeem (nog) niet vastgelopen is, maar wanneer een persoon het zelf niet meer psychisch aankan. Voor de Star Wars fans onder ons: Het is de ‘slechte’ Darth Vader die verminkt is geraakt in een gevecht waar hij de ‘goede’ Jedi, Obi Wan aanviel. Na 10 jaar spoort Darth Vader Obi Wan op, valt hem meedogenloos aan, waarbij hij nog een aantal onschuldige omstanders omlegt. Terwijl hij ziedend op Obi Wan inslaat raast hij: “jij hebt dit gedaan!”.

Het gevaar zit hierin dat de schuld volledig bij de ander of het systeem wordt gelegd, en men zelf compleet in een slachtoffer rol komt.

‘The Good’ non-conformist

The Good zijn mensen die het lef hebben om op de juiste momenten zich uit te spreken en ook actie nemen. Bijvoorbeeld wanner er te veel bureaucratie ontstaan is in een systeem en daarmee het doel uit het oog verdwenen is, zijn zij degenen die het gewoon toch doen. Zo was er een politieman die laat op de avond nog een ‘geval’ kreeg waar hij volgens de regels niets mee kon. Een vrouw was met kind gevlucht voor haar mishandelende man.

Volgens het boekje kon de agent in kwestie niets doen. Maar hij gaf haar een veilig onderdak door haar een nachtje in de cel te laten slapen.

Het vergt moed om zo’n stap te doen. Het gaat bij deze vorm niet alleen om ergens tegen zijn, maar juist met oplossingen komen, en die ook uitvoeren.

Een verschil tussen de ‘bad’ en de ‘good’ is dat de ‘good’ niet geleid wordt door zijn patronen en verantwoordelijkheid kan nemen over zijn gevoelens en verlangens. Hiermee belast hij de omgeving niet, hij neemt sluiten en handelt hiernaar waardoor oplossingen ontstaan.

Niet over rozen

Wanneer we verstrikt raken in onze eigen patronen gaan we snel van Good naar Bad, en soms zelfs Ugly. Het vergt echt leiderschap om The Good variant van Non-conformiteit te kunnen zijn.

De grenzen tussen de ‘good’, ‘bad’ en ‘ugly’ zijn niet altijd heel duidelijk. Voor mij ligt het over hoe je met patronen omgaat, niet per se hoe anderen je zien.

Het wil ook niet zeggen dat een non-conformist van één type altijd een bepaald resultaat haalt, bijvoorbeeld at een ‘good’ non-conformist altijd succes heeft. Dat hoeft lang niet altijd te zijn. De weg van een non-conformist gaat sowieso niet over rozen.

In mijn ogen is Omtzigt een Good non-conformist. Dat leverde een breuk met de partij op, een flinke burn-out, maar ook een aantal voorkeursstemmen genoeg voor 5 zetels.

Ben jij non-conformist, denk je anders dan de anderen in je organisatie? Welke soort denk je te zijn?

Wil je weten hoe je die rol krachtig kan spelen? Kom dan naar het event: “Anders denken en toch impact hebben”

Kijk hier voor meer info.