Krijg je geen ruimte? Hoe kun je jouw opties dan maximaal benutten met wilskracht?

[Dit is het derde blog in een serie over wilskracht. Zie hier blog 1 over de effecten van streng zijn voor jezelf, en blog 2 over hoe vooruitgang je onderuit haalt]

Viktor Frankl was een joodse neuroloog en psychiater die in Wenen werkte vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Frankl had de kans te vluchten, maar koos om te blijven zodat hij voor zijn ouders kon zorgen. Hij wist dat het gevaarlijk werd en het vreselijk lot werd hem inderdaad niet bespaard. Hij heeft in zowel concentratiekampen als vernietigingskampen gezeten. In de hel van deze kampen ontdekte hij de ultieme vrijheid.

7 habits

Stephen Coveys boek The 7 habits of highly effective people gaat in op deze vrijheid. Het zijn geen snelle trucs voor succes, maar de opbouw van een sterk karakter om tot goed leiderschap te komen. De eerste habit gaat over proactiviteit.

Wat bedoelt Covey met proactiviteit?

Covey bedoelt simpel gezegd: jij kan niet bepalen wat jou in je leven overkomt, maar je hebt altijd de vrijheid om te kiezen hoe je reageert. Het kan wel dat je baas je afsnauwt, maar dan heb je nog altijd de keuze om te bepalen hoe jij op hem reageert.

Reactieve mensen reageren automatisch op een stimulus. Proactieve mensen denken eerst na en handelen dan pas op een stimulus. In plaats van dat er een directe koppeling tussen stimulus en respons is, zet je er een stap tussen.

1. Je krijgt een stimulus.
2. Je bedenkt hoe je wilt reageren.
3. Je reageert.

Toepassen op je leven

Deze wijsheid kun jij ook in je leven toepassen op de in verhouding kleine ongemakken van je bestaan. Hierdoor kun je veel meer ruimte en vrijheid ontwikkelen binnen je eigen leven en werk.

Suzanne Segerstrom, psycholoog van de University of Kentucky, onderzocht deze andere manier van reageren op stimuli. Ze ontdekte dat er een biologische aanleg bestaat voor zelfbeheersing.

Fight, flight or freeze of toch iets anders?

Onder druk reageer je gewoonlijk met fight, flight or freeze; vecht, vlucht of verstar. Maar je kunt ook een volkomen andere reactie trainen: pauzeer en plan. Dit is precies wat Frankl deed: in plaats van een automatische reactie op een stimulus denk je na over hoe je eigenlijk echt wil reageren voordat je reageert.

Hoe werkt pauzeer en plan?

Bij een vecht, vlucht of verstarreactie neemt het sympathisch zenuwstelsel de besturing van je lichaam over. Dit is de basale biologische reactie die je in staat stelt om te vluchten, te vechten of te verstarren. Je lichaam gaat aan, je hoofd gaat uit. Je lichaam heeft energie en bloed nodig, dus je hartritme gaat omhoog en je hartritmevariatie omlaag. Je komt vast te zitten in een constant hoog ritme. Je krijgt fysieke gevoelens van angst of woede die meestal gepaard gaan met fight or flight. Zwelgen in die woede geeft je het gevoel van controle, terwijl je het dan juist helemaal niet hebt. Want je bent ondergeschikt aan je primaire, fysieke reactie.

De pauzeer-en-plan-reactie

De pauzeer- en planreactie is anders. Hier ervaar je een intern conflict en niet een extern gevaarlijke impuls. Het interne conflict is het conflict tussen twee ‘ikken’. Je lichaam wil het ene: kwaad worden, schelden, afreageren, iemand de schuld geven. Maar je weet tegelijk dat je dit niet echt wil doen, want het zou de situatie erger maken.

Om deze interne strijd te beslechten in het voordeel van wat  ‘de beste versie van jezelf’ wil, heb je wilskracht nodig. Dan wordt het parasympatisch zenuwsysteem actief, wat ervoor zorgt dat je stress afneemt en jij je impulsieve actie onder controle houdt. Je hartritme gaat omlaag, en de variabiliteit gaat omhoog, er is ruimte en voldoende zuurstof voor je hersenen om na te denken.

De pauzeer-en-plan-reactie is een compleet tegengestelde reactie aan vecht, vlucht en verstar. Vandaar dat je hem bewust moet cultiveren. Maar wanneer je dit gaat doen, zal je merken dat je minder slaaf van de omstandigheden bent en krachtiger je eigen weg kunt gaan.

Hoe kun je je reactie beheersen? – Wilskracht

Hoe verander je de automatische vecht-, vlucht- en verstarreactie in de pauzeer- en planreactie? Door je wilskracht te trainen en te vergroten. EWr zijn hier veel methodes voor, en het is belangrijk om te begrijpen hoe wilskracht ondermijnd wordt. Laten we beginnen wat je gemakkelijk in een stress-situatie kan doen.

De eerste meest effectieve stap die je kan nemen is ademhalen. Zorg voor rustige, diepe ademhaling. Dit is precies waarom ze in panieksituaties je zeggen om rustig te ademen. Dus de volgende keer als je in een situatie komt waar je onder druk komt te staan en je gewoonlijk ongewenst reageert, zorg je dat je heel goed en diep blijft ademen. Je zult zien dat je veel meer controle krijgt over de situatie en gemakkelijker de juiste reactie geeft.

Wat er namelijk dan gebeurt is dat je adem haalt is dat je je hartritme variëteit verhoogt, je stress verlaagt en je para-sympathisch zenuwsysteem. krijgt weer controle. Je krijgt letterlijk ruimte om te kiezen.

Terug naar het concentratiekamp

Frankls onderdrukker kon van alles met hem doen, maar hij behield altijd de keuze hoe hij zich voelde. Die vrijheid kon zijn onderdrukker hem nooit afpakken. Door aan dit kleine sprankje hoop vast te houden, ontdekte hij iets vreemds. Hij merkte dat zijn vrijheid groeide. Hij had dan wel weinig opties, maar de opties die hij had kon hij beter benutten dan mensen met veel meer opties, zoals zijn bewakers. Dit kwam doordat hij ontdekt had dat hij zelf kon bepalen hoe hij reageerde op de verschrikkingen van het kamp.

Meer over de beste versie van jezelf

Wil je meer over dit onderwerp leren en de beste versie van jezelf worden? Dan is de training Maverick Leadership Fundamentals iets voor jou. Schrijf je nu in. Hier leer je onder andere hoe je deze ‘pauzeer en plan’ reactie kan aanleren, je wilskracht kan vergroten, en vele andere zaken om aan de status quo te ontsnappen, en echt impact te maken.

[Dit is het derde blog in een serie over wilskracht. Zie hier blog 1 over de effecten van streng zijn voor jezelf, en blog 2 over hoe vooruitgang je onderuit haalt]