Valse keuzes, hoop en leiderschap – het kan anders

Hoop dat er een andere optie is

Het was één kleine alinea die mij hoop gaf. Hoop dat het op een andere manier kan dan de valse keuze die we voorgeschoteld krijgen.

Hoop, omdat ik zag dat leiderschap gaat over kijken voorbij zwart/wit en oneigenlijke tegenstellingen. Dit betekent ongemak, want door alle druk is zoveel makkelijker om kiezen voor een de duidelijke en ongenuanceerde zwart/witte optie.

Hoe kwam ik bij deze hoopvolle alinea? Ik had behoefte aan het grotere beeld – dat is waar ikzelf in tijden van chaos houvast vindt.

Veranderende wereld orde

Eén van de verhalen die het grotere verhaal goed belicht wordt verteld door Ray Dalio in zijn boek: Principles for dealing with a changing World Order. Ray Dalio is een investeerder die een bijzonder bedrijf starte: Bridgewater Associates. Eén van de zaken die het bijzonder maakt is de cultuur: zeer open en transparante communicatie, geen geheimen, een feedback cultuur waar je oren van klapperen – zodat niemand geheimen heeft, stuurt vanuit macht of vast komt te zitten in een eigen wereldbeeld – maar alleen vanuit het beste beeld, de beste informatie. Het is voor Bridgewater zeer belangrijk om te weten hoe de zaken in elkaar steken. Het is Amerikaans investeringsbedrijf met meer dan 100 miljard in beheer, en won al meerdere prestigieuze prijzen. In die sector kan je alleen succesvol blijven wanneer je niet in je eigen onzin gaat geloven.

In Ray’s leven als investeerder maakte hij vaak intense momenten mee. Momenten, zoals financiële verstoringen, die hij en met hem ieder bij Bridgewaters nog nooit eerder hadden meegemaakt, maar die wel veel vaker in de geschiedenis gebeurd waren.

Hij ging deze gebeurtenissen beschrijven en kwam met zijn boek, waarin hij al zijn lessen doorgeeft.

Strijd om Macht en Rijkdom

Weet je waar het boek met name over gaat? Macht en rijkdom, en vooral wie het machtigste en de rijkste land is, en hoe deze elkaar afwisselen over de eeuwen. Dat staat centraal in het boek. De belangrijkste economische grootheden de Verenigde Staten van Amerika van begin 1900 tot nu, Groot Britannië in 1800 en … daarvoor Nederland(?!) in 1600.

Al lezend dacht ik: is dit de enige manier? Steeds maar weer vechten om wie bovenop zit? Want door de hele geschiedenis zijn veel landen bereid hard te vechten om maar bovenop te komen. Zeker als zij aangevallen worden.

Geen zin in de ratrace

Alleen aan het einde van de hoofdstuk 1 vertelt hij ook dat er andere landen zijn. Die geen zin hadden in deze rat race. Zij vonden macht en rijkdom minder belangrijk dan vrede en genieten van het leven. Kn dat? Je zou denken dat je kan kiezen: meedoen aan de ratrace of verliezen. Dat zou toch moeten beteknen dat deze landen dan moesten kiezen voor een plek op de tweede of derde rang en daarmee ook niet zo’n goed leven zouden hebben.

In tegenstelling tot deze verwachting is dit niet zo. Het opmerkelijke is dat sommige van deze landen juist een hogere standaard van leven genoten dan de landen die wel succesvol meededen aan de ratrace en kozen om te vechten voor rijkdom en macht.

Sterker nog levensgeluk in een land heeft geen correlatie met macht en rijkdom van dat land.

Valse dichotomie – valse keuze

Dat is interessante tegenstelling: Er lijkt een tegenstelling te zijn: je moet hard knokken en wie bovenop komt heeft het het beste. Dus er is maar één keuze waar elke keuze maar 1 gevolg heeft. Strijden om te winnen, want als je wint pas dan heb je het goed, of niet strijden en je verlies van te voren nemen. Dit is een valse dichotomie valse keuze waarin we onszelf en anderen in gevangen houden: “als ik niet win, dan verlies ik”.

Een dichotomie betekent twee afgescheiden dingen. Het is licht of donker, zwart of wit. Het kan niet allebei zijn of een beetje van beide. Een goed voorbeeld is als je een muntje gooit: het is of kop of munt. Wanneer er bij zwart wit ook de mogelijkheid komt tot een grijs gebied, dan is er geen dichotomie meer.

Bij deze valse keuze is het ook zo, het is niet alleen maar óf zwart óf wit. Er zijn meer mogelijkheden. Deze keuze zou alleen kloppen wanneer er een zero Sum game is, maar in werkelijkheid zijn heel weinig zaken echt een zero sum game.

Wanneer je vastblijft houden aan deze valse dichotomie, blijf je gevangen van een angst van niet genoeg hebben of zijn. Hierdoor zal je harder gaan strijden, waardoor anderen ook wel harder moeten strijden. Het gevolg van vasthouden aan de dichotomie is dat je dus tot de conclusie komt om te vechten. het is een race naar de bodem.

Er is dan past rust en vrede wanneer met overmaat duidelijk is wie de sterkste is – totdat zijn macht scheuren begint te vertonen en anderen de positie gaan aanvallen.

Het team zit vast: Voorbeeld van valse dichotomie

Vaak wanneer een team vast zit en er te weinig input uit komt dan is er een stilte cultuur. Deze cultuur wordt in stand gehouden door een valse dichotomie: ‘Als ik mijn mond open doe, dan kom ik in problemen, als ik stil ben dan blijf ik veilig’.

De valse Dichotomie is niet de reden waarom het team vast zit, maar wel de reden waarom het team vast blijft zitten. Natuurlijk hebben de leden van het team ook een reden om te geloven dat als ze hun mond opendoen dat ze niet veilig zijn – alleen kom je nooit achter die reden.

Wat doe je als lid of leider van dit team?

Leiderschap is het ongemak dragen

Als leider heb je de keuze om in deze dichotomie te blijven hangen, of eruit te stappen.

Blijf je erin, dan heb je de keuze winnen of verliezen. Ook al moet je de strijd dan aan, dit is toch vaak de minst ongemakkelijke keuze.

Je kan eruit komen door je blik te verruimen. Je verbreekt daarmee de valkuil van de perception trap.

Dit is de valkuil dat we geloven dat we objectief de wereld zien. Dus als we zien dat het niet kan, dan kan het dus niet – geloven we. Alleen we zien maar voor 10-20% objectief, de rest van wat we zien komt van oude overtuigingen en oude ervaringen, dus we zien hoe we eerder hebben meegemaakt en ervaren hoe het nu eenmaal is. We zien dus niet makkelijk een nieuwe manier van kijken. Uit de dichotomie stappen is breken met hoe je het eerst zag. Dit vergt moeite om dit bij jezelf al te bewerkstelligen. Het vergt nog meer moeite om anderen hierin mee te nemen.

Dit is het ongemak wat je te dragen hebt als leider. Het is ongemakkelijk, maar niet onmogelijk.

Hoe kom je uit de schijnbare tegenstelling van valse dichotomie: én, én

Het belangrijkste is dat je niet meegaat in óf óf, maar én én. Kijk goed wat je niet wil en wat je wel wil. Bijvoorbeeld in een situatie waar de CEO duidelijk onredelijke zaken stelt, lijkt je de keuze van óf óf te hebben. Of je zegt er wat van en hebt ruzie, of je houdt je stil en blijft buiten schot.

In dit voorbeeld wil je geen ruzie, maar ook buiten schot blijven. De start om de valse dichotomie op te heffen is door je af te vragen hoe kan ik en buiten schot blijven en er wel iets van zeggen.

Daarmee zet je je hersenen aan om creatieve oplossingen te vinden. Zo kan je glimpjes van de oplossing beginnen te zien.

Dit kan je ook hardop zeggen, afhankelijk van de situatie.

Wil je hulp om je team uit de valse dichotomie te halen?

Wil je zelf een stap in je leiderschap zetten? Kijk eens hier voor meer informatie over het Maverick Leadership Programma of plan eens een kennismakingsgesprek in.